امنیت اجتماعی مفهومی جامع و حیاتی است که به تأمین ایمنی و آرامش جامعه و افراد آن اشاره دارد. امنیت اجتماعی نه تنها به حفظ جان و مال افراد مربوط می‌شود، بلکه شامل حفظ حقوق اساسی، اجتماعی و اقتصادی افراد و جامعه به طور کلی نیز میباشد. در واقع، امنیت اجتماعی همواره به عنوان یکی از اهداف اصلی هر جامعه و دولت مطرح بوده و تضمین آن، اساسی‌ترین وظیفه دولت نسبت به شهروندان است.
امنیت اجتماعی به طور گسترده‌تر به حفظ نظم، استقرار قوانین عادلانه و پیشگیری از خشونت و جرم در جامعه می‌پردازد. فرآیندها و اقداماتی که به تحقق امنیت اجتماعی منجر می‌شوند، شامل ایجاد قوانین کیفری و مدنی، توسعه نظام قضایی قوی و عادلانه، پیشگیری از جرم و خشونت، حفظ نظم و ایجاد امکانات عمومی ایمن و سالم می‌باشند.در جامعه‌هایی که امنیت اجتماعی به خوبی تضمین شده است، افراد به طور کلی از حقوق و آزادی‌های خود بهره‌مند هستند و احساس اطمینان و آرامش در محیط زندگی خود را تجربه می‌کنند. در این جامعه‌ها، ارتکاب جرم و خشونت کاهش می‌یابد و افراد به آزادی از ترس و نگرانی‌های زیاد دست می‌یابند.
امنیت اجتماعی به وضعیتی اشاره دارد که در آن افراد یک جامعه به طور کلی از خطرات و تهدیدهای مختلف در ابعاد مختلف زندگی خود در امان هستند و احساس امنیت می‌کنند. امنیت اجتماعی شامل محافظت از حقوق و آزادی‌های افراد، حفظ نظم و امنیت عمومی و ایجاد فرصت‌های مساوی برای همه اعضای جامعه و کاهش تفاوت‌های اجتماعی است.
امنیت در لغت به معنی نداشتن دلهره ودغدغه میباشد. از نظر ماهوی امنیت به معنای رهایی از خطر، تهدید، آسیب،اضطراب،هراس،نگرانی یا وجود آرامش،اطمینان، آسایش، اعتماد، تأمین وضامن است.«بر اساس نظام امنیت بنیادین شخص وجود خود را در ارتباط با دنیای متشکل ازآدمها و اشیاء تجربه می کند، دنیایی که از وطریق اعتماد بنیادین، شناسایی شده وسازمان یافته است. نظام امنیت بنیادین، منشأ احساس امنیت وجودی است و از نظر هستی شناختی، ایمن بودن یعنی در اختیار داشتن پاسخهایی در سطح ناخودآگاه و خودآگاهی عملی برای بعضی پرسشهای وجودی بنیادین که همه آدمیان در طول عمر خود به نحوی مطرح کرده اند.»
امنیت هستی شناختی، دلالت بر نوعی احساس تداوم پایداری در فرد دارد که مستلزم وجود اطمینان به استمرار و دوام محیط اجتماعی و هویت شخصی است که این امر، پیوند وسیعی با میزانی از اطمینان، اعتماد اجتماعی و امنیت اجتماعی دارد.البته پیوند و ارتباط بین امنیت هستی شناختی و اعتماد اجتماعی، یک پیوند دو سویه و متعامل است؛ به گونهای که هر چه افراد، از امنیت هستی شناختی بیشتر برخوردار باشند، نسبت به محیط و دیگران اعتماد بیشتری خواهند داشت و با کاهش امنیت هستی شناختی افراد، اعتماد متقابل اجتماعی آنها نیز کاهش پیدا می کند.
ازجمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. امنیت فیزیکی : امنیت فیزیکی به وضعیتی اشاره دارد که در آن افراد و جوامع از خطرات و تهدیدات فیزیکی محافظت می‌شوند و احساس امنیت می‌کنند. امنیت فیزیکی شامل محافظت از جان، سلامت و امنیت بدنی افراد، ممتلکات شخصی، منازل و محل‌های عمومی است.
عواملی که بر امنیت فیزیکی تأثیر می‌گذارند عبارتند از:جرم و جنایت-خشونت -تهدیدات طبیعی- تهدیدات فناوری- تهدیدات حوادث طبیعی امنیت فیزیکی به عنوان یک جنبه مهم از امنیت اجتماعی، به حفظ سلامت و امنیت فردی و اجتماعی افراد کمک می‌کند و از استقرار یک محیط زندگی امن و آرام برخوردار می‌سازد.
2. امنیت اقتصادی : امنیت اقتصادی به وضعیتی اشاره دارد که در آن افراد و جوامع از نظر اقتصادی محافظت شده و احساس امنیت می‌کنند. امنیت اقتصادی شامل اقتصاد پایدار، فرصت‌های اشتغال، کاهش فقر، توزیع منصفانهٔ ثروت و عدالت اقتصادی است.
عواملی که بر امنیت اقتصادی تأثیر می‌گذارند عبارتند از:
اشتغال و درآمد: ایجاد فرصت‌های شغلی و توانمندسازی افراد برای کسب درآمد مناسب، بهبود سطح زندگی و کاهش بیکاری.
رشد اقتصادی: توسعهٔ اقتصادی پایدار و استقرار زیرساخت‌های اقتصادی قوی، ارتقاء صنعت و کسب‌وکارها، جذب سرمایه‌گذاری و تعالیم بنیادی اقتصادی سالم.
حمایت از کسب وکارها: فراهم کردن محیطی مناسب برای رشد کسب‌وکارها و کارآفرینی، تسهیلات اعتباری، پشتوانه حمایتی، سهولت در فعالیت‌های تجاری و ایجاد امکانات برای رشد و توسعهٔ کسب وکارها.
کاهش فقر: کاهش تفاوت‌های اقتصادی، تسهیل دسترسی به منابع و خدمات اساسی برای تمامی افراد جامعه، توزیع عادلانهٔ ثروت و رفاه.حفظ استقرار و پایداری اقتصادی, مقابله با تهدیدات و شوک‌های اقتصادی، حفظ استقرار ارزیابی دیگران و اقتصاد مقاومتی در برابر مخاطرات داخلی و خارجی.امنیت اقتصادی در جوامع مختلف اهمیت فراوانی دارد، زیرا بهبود وضعیت اقتصادی افراد و جوامع، کاهش نابرابری‌های اقتصادی و حفظ استقرار اقتصادی را به همراه دارد.
3. امنیت سیاسی : امنیت سیاسی به وضعیتی اشاره دارد که در آن نظم، استحکام و ثبات سیاسی در یک جامعه حفظ می‌شود و احساس امنیت سیاسی برای افراد و جوامع فراهم می‌شود. امنیت سیاسی شامل حفظ حقوق و آزادی‌های شهروندی، حفظ نظم عمومی، ایجاد عدالت و عدم تهدید از سوی نیروها یا عوامل داخلی و خارجی مختلف است.
عواملی که بر امنیت سیاسی تأثیر می‌گذارند عبارتند از:
پایبندی به قانون: حفظ سازمان قانون و اجرای عادلانهٔ قوانین برابر همه افراد و نهادها، جلوگیری از فساد و تعارض منافع.
حقوق شهروندی: اطمینان از حقوق شهروندان، شامل حقوق سیاسی، حقوق مدنی و حقوق اجتماعی.
دسترسی به عدالت: فراهم کردن دسترسی عادلانه و مساوی به سیستم قضایی و فرآیندهای عدالت، تضمین حقوق مشترک و حل و فصل صلح‌آمیز اختلافات.
حمایت از نظام سیاسی دموکراتیک: ایجاد فرصت‌های مشارکت سیاسی برای همه افراد، حفظ آزادی بیان و رأی‌دهی، حفظ نظم و اجرای اصول دموکراسی.
پایداری سیاسی: حفظ استقرار نظام سیاسی، جلوگیری از تهدیدها و شوک‌های سیاسی، مقابله با تهدیدات امنیتی داخلی و خارجی.
امنیت سیاسی در جوامع پایدار و پیشرفته بسیار اهمیت دارد، زیرا تضمین می‌کند که افراد و جوامع به طور آزادانه در فرآیندهای سیاسی شرکت کنند، حقوق و آزادی‌های خود را بهره بردارند.
