حصارکشی، یک مفهوم جالب و مهم تر از آنچه اغلب فکرمیکنند می‌باشد و درطول تاریخ دارای سابقه طولانی است. از زمان‌های باستان تا دوران مدرن، حصارها به عنوان وسیله‌ای برای دفاع از محیط در برابر تهدیدها و حفاظت از مناطق مختلف مورد استفاده قرار گرفته‌اند. به عنوان یک نمونه باستانی، شهر محصور پمپئی با قدمتی به 800 سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد و نمایانگر اهمیت حصارکشی در تاریخ است.در دوران مدرن، جنگ‌ها و تنش‌های داخلی به نوآوری‌های جدید در حصارکشی منجر شده‌اند. یکی از این نوآوری‌ها، استفاده از نوارهای خاردار(سیم خاردار) است که به عنوان یک ابزار پدافندی یا به تعبیر بهتر، ابزار تهاجمی در مواقع خاص و بحرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار معمولاً در شرایطی که استانداردهای امنیتی بسیار بالا مورد نیاز باشد، به کار می‌رود. برای مثال میتوان به زندان‌های حساس امنیتی اشاره کرد.به طور کلی، حصارکشی به عنوان یک رویکرد مهم در موارد دفاع و حفاظت از مناطق مختلف شناخته می‌شود و نقش مهمی در امنیت محیطی ایفا می‌کند. این فرآیند معمولاً با دقت و استفاده از تکنولوژی‌های مدرن انجام می‌شود تا بتوان به بهبود امنیت و حفاظت از افراد و مناطق عمومی و خصوصی کمک کرد.
CPTED مخفف عبارت “طراحی محیطی برای پیشگیری از جرم و جنایت” (Crime Prevention Through Environmental Design) است. این رویکرد به طراحی محیط‌های فیزیکی در یک شهر یا مکان به منظور کاهش جرم و جنایت و افزایش امنیت مردم می‌پردازد. ایده اصلی CPTED این است که با تغییر و بهبود عوامل محیطی میتوان جلوی وقوع جرم و جنایت را گرفت و محیط‌هایی را ایجاد کرد که برای افراد امن‌تر باشند.CPTED به عنوان یک روش پیشگیری از جرم در محیط‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله محیط‌های شهری، تجاری، مسکونی، و آموزشی. این رویکرد با توجه به نیازها و ویژگی‌های هر مکان به طور مخصوص اعمال می‌شود تا امنیت و کیفیت زندگی افراد را بهبود ببخشد.
CPTED، مخفف عبارت “پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی” (Crime Prevention Through Environmental Design) است، یک رویکرد توسعه‌یافته در زمینه کنترل جرم‌های محیطی و افزایش امنیت محیطی است. این رویکرد بر این اصل تمرکز دارد که با بهینه‌سازی طراحی محیط، میتوان تعاملات مجرمانه را کاهش داد و افراد را از خطرات مختلف محافظت کرد.تاریخچه CPTED به دهه‌های 1960 و 1970 بازمی‌گردد و به عنوان یک رویکرد نوآورانه در حوزه کنترل جرم‌های محیطی معرفی شد. در این دوره، تحقیقات اجتماعی نشان داد که عوامل محیطی می‌توانند تاثیر زیادی بر رفتار افراد و شیوه‌ی آنها در استفاده از فضاها داشته باشند. از این رو، پژوهشگران و مخصوصاً آقای C. Ray Jeffery به ایده‌ی استفاده از طراحی محیطی برای پیشگیری از جرم‌ها پرداختند.CPTED در دهه‌های بعد به عنوان یک رویکرد تئوریک و عملی برای بهبود امنیت محیطی در شهرها و مکان‌های عمومی شناخته شد. این رویکرد در برنامه‌ریزی شهری، طراحی معماری، و ایجاد فضاهای امن و محیط‌هایی با کیفیت برای افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد. CPTED شامل اصول و استراتژی‌های متنوعی می‌شود که به طراحان، مختصیان امنیتی، و مسئولان شهری کمک می‌کند تا بهبودات در طراحی محیطی ایجاد کنند که افراد را از جرم‌ها و خطرات مختلف محافظت کند.رویکرد CPTED از زمان معرفی اولیه‌اش به طور گسترده در سراسر جهان به کار گرفته شده و به عنوان یکی از ابزارهای مهم در ایجاد شهرها و محیط‌هایی امن و دوستانه برای افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طراحی فیزیکی: این شامل ایجاد محیط‌های باز و قابل نظارت، افزودن نورپردازی مناسب در مناطق تاریک، و انتخاب مصالح ایجاد کننده امنیت می‌شود. به عنوان مثال، افزودن پنجره‌ها و درهای بزرگ و شفاف در ساختمان‌ها و ایجاد مناطق باز و دید پذیر می‌تواند جرم را کاهش دهد.
استفاده مؤثر از فضا: طراحی فضا به نحوی باشد که موجب نظارت آسان و شفافیت شود. این به معنای ایجاد مناطق عمومی و فضاهای باز که افراد بتوانند به راحتی دید بیشتری داشته باشند.
مشارکت جامعه: در CPTED، مشارکت جامعه در امور طراحی محیطی بسیار مهم است. افراد محلی و اهالی شهر باید در فرآیند طراحی و اجرای پروژه‌ها مشارکت کنند تا نیازها و مشکلات خود را مطرح کنند و راه‌حل‌های امنیتی مشترک را ارائه دهند.
مدیریت محیطی: این مفهوم به معنای نظارت و مدیریت فضاهای عمومی و ساختمان‌ها به منظور حفظ امنیت است. این شامل نظارت بر ورود و خروج افراد، پایش سیستم‌های امنیتی، و ایجاد اقدامات اضطراری می‌شود.
تعامل اجتماعی: CPTED نیازمند تعامل اجتماعی و شبکه سازی میان اهالی شهر و مقامات محلی است. ایجاد ارتباطات مثبت و تبادل اطلاعات میان افراد و ادارات می‌تواند امنیت را تقویت کند.
CPTED به عنوان یک رویکرد چند رشته‌ای و چند دپارتمانی در جامعه و معماری شناخته می‌شود و به منظور ایجاد محیط‌های امن و دوستانه برای افراد استفاده می‌شود. این رویکرد در مقابل رویکردهای امنیتی و نظامی و پلیسی به کنترل جرم قرار می‌گیرد و تأکید بر اصلاح محیط جرمی دارد.
نسل دوم CPTED یا Crime Prevention Through Environmental Design Generation 2 یک تکامل در زمینه کنترل جرم‌های محیطی است و به معنای واقعی کنترل جرم‌های محیطی را به یک سطح بالاتر از همگرایی و تعامل با محیط‌های شهری تبدیل می‌کند. این نسل جدید تأکید بیشتری بر روی تعامل بین انسان‌ها و محیط زندگی‌شان دارد و از تکنولوژی و داده‌های مکانی (GIS) به عنوان ابزارهای اصلی برای بهبود امنیت محیطی استفاده می‌کند.
1. خط مشی استفاده از داده‌های مکانی: در CPTED نسل دوم، از داده‌های مکانی و GIS به عنوان یک ابزار اساسی برای تحلیل و بهبود محیط‌های شهری استفاده می‌شود. این داده‌ها شامل اطلاعات مکانی مثل نقشه‌ها، موقعیت ساختمان‌ها، و شبکه‌های جاده‌ای هستند که به تحلیل ساختار فیزیکی شهرها و ارتباط بین عوامل مختلف کمک می‌کنند.
2.تعامل انسان و محیط: CPTED نسل دوم توجه بیشتری به تعامل بین انسان‌ها و محیط می‌کند. این تعامل شامل تأثیر انسان‌ها بر محیط و بالعکس است. به عنوان مثال، طراحی محیطی می‌تواند رفتارها و تصمیمات افراد را تحت تأثیر قرار دهد.
3. مدیریت داده: CPTED نسل دوم از تکنولوژی برای جمع‌آوری و مدیریت داده‌های مکانی استفاده می‌کند. این داده‌ها می‌توانند اطلاعات مربوط به نقاط مشکوک، الگوهای جرمی، و اطلاعات مربوط به امنیت شهری را شامل شود.
4. تعامل میان ادرات : در CPTED نسل دوم، تعامل میان ادارات و نهادهای مختلف به منظور بهبود امنیت محیطی مورد تأکید قرار می‌گیرد. این تعامل می‌تواند شامل همکاری بین پلیس، مقامات شهری، محققان، و افراد محلی شود.
5. تأکید بر روی پایداری و زمان: CPTED نسل دوم تأکید بر روی پایداری طراحی محیطی و تاثیر آن بر طولانی مدت دارد. این به معنای آن است که تغییرات در محیط نباید تنها برای کنترل جرم‌ها در کوتاه مدت انجام شود بلکه باید تأثیر مثبت در طولانی مدت داشته باشد.
با توجه به تغییرات اجتماعی و فناوری، CPTED نسل دوم به عنوان یک رویکرد پیشرو در کنترل جرم‌های محیطی در شهرها و محیط‌های شهری مطرح شده است و از دسترسی به داده‌های مکانی و تکنولوژی مکانی برای بهبود امنیت استفاده می‌کند.
پیشگیری از جرم از طریق طراحی شهری یک رویکرد کلان به مدیریت شهرها و مکان‌های عمومی است که با تغییرات در طراحی فیزیکی محیط شهری، سعی در کاهش جرم و جنایت دارد. این رویکرد به تأکید بر ایجاد محیط‌هایی ایمن، مقاوم در برابر جرم، و ارتقاء احساس امنیت در افراد متمرکز است. تعدادی از عناصر کلیدی در این رویکرد شامل موارد زیر می‌شوند:
1. طراحی محیطی ایمن: ایجاد محیط‌هایی که افراد در آنها احساس امنیت می‌کنند. این شامل استفاده از نورپردازی مناسب، کاهش مکان‌های پنهان برای متجاوزان، و ایجاد سیاهه‌های کور و نقاط ناامن در محیط شهری است.
2. توجه به تفکیک استفاده‌ها: جلوگیری از تداخل بین مکان‌های مختلف و تعیین وظایف و کاربری‌های مشخص برای هر مکان. به عنوان مثال، جداسازی مناطق مسکونی از مناطق تجاری یا صنعتی.
3. تعامل اجتماعی: ایجاد محیط‌هایی که تعامل اجتماعی بین افراد را ترویج می‌کند. تعامل اجتماعی می‌تواند به افزایش ایمنی کمک کند زیرا افراد در معرض دید دیگران قرار دارند و اجتماعات قوی‌تری شکل می‌گیرد.
4. نظارت و امنیت: استفاده از دوربین‌های مدار بسته و سیستم‌های امنیتی به منظور نظارت بر محیط‌ها و رصد فعالیت‌های مشکوک. این نظارت می‌تواند به جلوگیری از جرم و جنایت و تعقیب جلب‌های قانونی کمک کند.
5. تعامل با محله: همکاری و تعامل بین اهالی محله با ادارات محلی و نیروهای اجرایی به منظور نظارت بر محیط و پیشگیری از جرم و جنایت.
6. توسعه‌ی مدیریتی و اقتصادی: ترویج توسعه‌ی مدیریتی و اقتصادی در مناطق مختلف شهری که می‌تواند به اشتغال و افزایش کیفیت زندگی افراد کمک کند و جلوی جرم و جنایت را بگیرد.
7. آموزش و افزایش آگاهی: آموزش اهالی شهر و کاربران مکان‌های عمومی در مورد رفتارهای ایمن و پیشگیری از جرم و جنایت.
8. مشارکت شهروندان: تشویق شهروندان به شرکت فعال در امور شهری و نظارت بر محیط‌های عمومی.
این رویکرد در تعدادی از شهرها و مناطق جهان به عنوان یک روش موثر در کاهش جرم و جنایت شناخته شده است و به طراحان شهری، مدیران شهری، و نهادهای اجتماعی ابزارها و اصولی را ارائه می‌دهد تا محیط‌های ایمن‌تری را ایجاد کنند.
از جمله شهرهایی که از رویکرد CPTED به منظور بهبود امنیت شهری و کاهش جرم و جنایت استفاده می‌کنند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تورنتو، کانادا: شهر تورنتو یکی از شهرهای پیشتاز در استفاده از CPTED در طراحی شهری و بهبود امنیت است. این شهر از اصول CPTED به منظور کاهش جرم و جنایت در مناطق مختلف شهری خود استفاده می‌کند.
سیدنی، استرالیا: شهر سیدنی نیز از اصول CPTED بهره می‌برد تا امنیت شهری را ارتقاء دهد. این شهر از طراحی محیطی مناسب در مناطق مختلف شهری استفاده می‌کند تا جرم و جنایت را کاهش دهد.
نیویورک، ایالات متحده: در نیویورک نیز به منظور بهبود امنیت شهری از اصول CPTED استفاده می‌شود. این شهر از روش‌های مختلف CPTED برای کاهش جرم و افزایش امنیت در مناطق مختلف استفاده می‌کند.
لندن، انگلستان: شهر لندن همچنین از اصول CPTED بهره می‌برد تا امنیت شهری را تقویت کند. از جمله اقدامات این شهر میتوان به نظارت منظم در مناطق مختلف و بهبود نورپردازی عمومی اشاره کرد.
در واقع، CPTED به عنوان یک رویکرد جهانی به طراحی محیطی است که در بسیاری از شهرها و شهرستان‌های دنیا به کار می‌رود تا امنیت شهری را تقویت کرده و جرم و جنایت را کاهش دهد.
اثرات طراحی محیطی بر جرم و جنایت می‌تواند بسیار متنوع باشد و به موارد مختلفی وابسته باشد. در ادامه، برخی از اثرات طراحی محیطی بر جرم و جنایت ذکر شده است:
کاهش انگیزه جرمی: طراحی محیطی مناسب می‌تواند از افراد جلب انگیزه جرمی کمتری داشته باشد. به عنوان مثال، یک محیط شهری زیبا و مرتب می‌تواند احساس احترام و تعلق به محیط را تقویت کرده و انگیزه برای انجام جرم را کاهش دهد.
کاهش فرصت‌های جرمی: طراحی محیطی می‌تواند فرصت‌های انجام جرم را کاهش دهد. به عنوان مثال، نورپردازی مناسب و نظارت منظم می‌تواند از ایجاد شرایط مساعد برای انجام جرم جلوگیری کند.
افزایش نظارت اجتماعی: طراحی محیطی می‌تواند افراد را به نظارت بر دیگران ترغیب کند. مثلاً ایجاد مکان‌های عمومی و پرتردد می‌تواند باعث شود که افراد بیشتری در محیط حاضر باشند و در صورت وقوع جرم، به سرعت گزارش دهند.
کاهش احتمال ایجاد محیط‌های پنهانی: طراحی محیطی می‌تواند از ایجاد مکان‌های پنهانی و ناپدید برای ارتکاب جرم جلوگیری کند. به عنوان مثال، حذف گیاهان بلند و اشجار در نزدیکی پنجره‌ها و درب‌ها می‌تواند از ورود ناشناخته‌ها به مکان‌ها داخلی جلوگیری کند.
تشدید همکاری با نهادهای امنیتی: طراحی محیطی می‌تواند نیاز به همکاری با نهادهای امنیتی را تشدید کند. نصب دوربین‌های مداربسته و سیستم‌های امنیتی می‌تواند به افراد و ارگان‌های امنیتی کمک کند تا جرم و جنایت را پیگیری و پیشگیری کنند.
تأثیر بر رفتارهای اجتماعی: طراحی محیطی می‌تواند بر رفتارهای اجتماعی تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، ایجاد فضاهای عمومی و مکان‌های تفریحی می‌تواند افراد را به تعامل اجتماعی و فعالیت‌های مفید تر ترغیب کند که می‌تواند از انجام جرم جلوگیری کند.
در کل، طراحی محیطی می‌تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند در پیشگیری از جرم و جنایت عمل کند. ترکیب اصول طراحی مناسب با همکاری نهادهای امنیتی و آگاهی عمومی می‌تواند به افزایش امنیت شهر ها کمک کند.
